Muzungu matatu en KIFAD

Woensdag had ik onverwachts een extra dagje vrij. Eigenlijk zou ik mijn laatste oriëntatiedag hebben, maar Claire was ziek, dus dat werd donderdag. Toch werd het een hele leuke en gezellige dag door de negentiende verjaardag van een van de Duitse meisjes, Annica. We gingen chique uit eten bij restaurant Cayenne met bijna alle meiden. Rechtstreeks reed er geen matatu, dus hadden we het plan een bijna lege matatu aan te houden en over te halen ons rechtstreeks te brengen. Goed plan in de spits! Maar wonder boven wonder kwam er al snel een matatu aan met slechts één jongetje erin. Pure mazzel. Voor ongeveer het dubbele per persoon wilde hij ons wel rechtstreeks brengen. Dus daar gingen wij: een hele matatu vol vrouwelijke muzungu's. I think it was the drivers and conductors lucky day haha. De blikken van voorbijgangers waren onbeschrijfelijk, dit hadden ze vast nog nooit gezien.

De chauffeur was óf ook zo geschrokken van al die blanke meiden óf het was een klein leugentje dat hij wist waar het was, maar met behulp van de google maps en aanwijzingen van een van de meiden, hebben we het restaurant gevonden. Een super chique plek! Beetje het idee van een luxe vakantieresort. We hadden een mooie, lange tafel aan het zwembad, onder de sterrenhemel. Obers in witte overhemden en zwarte pantalons. Pizza, pasta, en salade op de kaart. De meiden waren dolgelukkig met dit Westerse voedsel, ik heb vooral genoten van de 'normale' omgeving en een normale wc. Nooit geweten dat ik ooit zo blij zou worden van het zien van een normale wc-pot. We hebben voor een half miljoen gegeten en gedronken, wat een rijke stinkerds zijn we toch (ongeveer 8 euro per persoon).

Thuis komen was wel een aardige uitdaging. Een deel van de meiden wilde een boda boda pakken. Ik had daar tijdens mijn oriëntatie niet veel goeds over gehoord. Veel ongelukken, maar ook berovingen en verkrachtingen, met name 's nachts. Soms kan je niet om het gebruik van een boda heen schijnt het, maar toen Maria en Eline (Eline woont in een gastgezin) een matatu wilde pakken met overstap in Kampala, was mijn keuze snel gemaakt. In Kampala bleek het taxipark echter uitgestorven. Waar ik dinsdag nog amper een stap kon verzetten, was nu een grote lege parkeerplaats met drie verlaten matatu's. Met alleen muzungu in een lege matatu stappen werd ook niet aangeraden, dus op zoek naar een andere. Tussen vier mannen ingepropt heb ik uiteindelijk Nansana weten te bereiken. De man achter mij probeerde nog m'n telefoonnummer te krijgen, dat kreeg die natuurlijk niet. Hij gaat nu z'n volgende kind naar mij vernoemen. Rare mannen hier. 's Nachts wachtte ons nog een 'leuke' verrassing: iemand is ons huis binnengeslopen en heeft de telefoon van Lilian en de I-pod van Anna gestolen. Beide lagen gewoon in de woonkamer en omdat we altijd bang zijn iemand buiten te sluiten, zijn deuren vaak open.

Donderdag was de eerste dag op mijn project bij KIFAD. Maar eerst nog een klein college over de UPA. Claire en Francis riepen los van elkaar dat ik er zo 'smart' uitzag, wat zoveel betekent als goedgekleed/niet te bloot. Fijn om te horen. Mijn eerste indruk bij KIFAD zal qua kleding dan in ieder geval wel goed zijn geweest. KIFAD ligt op een klein half uur lopen vanaf het guesthouse. Het is een heel stuk langs de doorgaande weg, waarna je een smal steegje doorgaat en in een compleet andere wereld terecht komt. Er rijden geen auto's en brommers, net als mijn straat een zandweggetje en spelende kindjes en wat loslopende honden, geiten, en kippen. Het kantoor van KIFAD is klein (officieel is het een garage), met een stuk of vijf vrouwen, Davis en Bob. Bob is de baas en Davis zijn assistent. Iedereen is erg aardig, maar onderling spreken ze constant Luganda. Theresa en ik spraken expres Nederlands en vroegen even later toen Davis erbij kwam of hij dat vervelend vond. "Nee", was zijn antwoord, "wij doen precies hetzelfde." Wel eerlijk, maar niet precies de reactie waar wij op hoopten. Het schijnt dat dit bij veel projecten het geval is en volgens Cissy zullen ze vanzelf inzien dat het vervelend is wanneer er geen 'common language' is. We gaan het advies van onze Oegandese huismoeder maar opvolgen en stug Nederlands blijven praten tegen elkaar.

Davis gaf mij wat informatie over KIFAD. Ik word er vijf dagen per week verwacht van 8.00 tot 17.00 uur. Voor reizen kan je uiterlijk een week van te voren bijvoorbeeld de maandag extra vrij vragen. Na alle informatie kreeg ik een gigantische stapel 'HIV counseling en testing (HCT) client forms': gegevens en uitslagen van alle door KIFAD geteste personen op World AIDS Day afgelopen maandag. De belangrijkste gegevens moest ik overnemen in een gigantisch boek. Snel neergekrabbelde Afrikaanse namen en plaatsnamen zijn best een uitdaging. Voornamen als 'Patience' en 'Innocent' vallen in de categorie apart, maar valt iets van te maken (ik hoop wel voor Innocent dat hij niet in aanraking komt met de politie, dat zou verwarrend zijn).

Rond 1 uur kregen we lunch. Mijn eerste traditionele Oegandese maaltijd. Ze schijnen bij KIFAD (voor Oegandese begrippen) afwisselend en luxe te koken. Er was rijst met een soort pindasaus, matooke (groene bananen die hier overal groeien. Zag er beter uit dan het smaakte, soort harde aardappelpuree met weinig smaak) en 'greens' (een soort grasachtige spinazie). Totaal was het zeker niet verkeerd en fijn dat ik zo de Oegandese keuken leer kennen en bij thuiskomst lekker iets makkelijks kan eten.

De latrine bij het guesthouse is trouwens zo erg nog niet. Bij KIFAD hebben we twee houten hutjes die we delen met de hele buurt. Binnenin zijn ze netjes betegeld als een klein badkamertje met twee tegeltjes in de grond eruit. Geen voetsteunen en een gat zó klein, ik probeer er maar niet aan te denken waar ik telkens met m'n slippers insta. Ik hoop ook maar dat mijn maag en darmen zich zo goed blijven gedragen als ze nu doen. Donderdag trok een vrouw de deur van mijn hokje open. Geen slot en niks waaraan je kan zien dat de latrine bezet is, vraagt er bijna om. Het voordeel van een rok begin ik meer en meer in te zien.

Vrijdag was het 'graduation day' voor de vrouwen van SCORE. KIFAD werkt samen met SCORE om HIV positieve vrouwen bepaalde skills te leren. Welke skills is afhankelijk van de behoeftes van de familie, maar het zijn dingen als: Hoe maak ik met wat ik heb een voedzame maaltijd voor mijn kinderen?. Hoe spaar ik geld en waar is dat goed voor?. Allemaal heel praktisch en praktijkgericht zodat de families zichzelf kunnen redden.

Om 10 uur zou de hele ceremonie beginnen, maar in plaats daarvan begonnen we rond 11.30 uur (het tijdstip waarop het eigenlijk zou eindigen). Een speciale manier van klappen werd bedacht om de 'special guests' een warm welkom te kunnen heten. De special guests kwamen overigens nog een half uur later, het waren de burgemeester van Nansana, een representative van SCORE, en een chairperson van de Local Council.

De ceremonie was voor Theresa en mij vooral veel gebrabbel in Luganda: ik heb goed kunnen oefenen op het lezen van lichaamstaal. Af en toe vertaalde Justine, een van de KIFAD medewerksters, het waren voornamelijk succesverhalen: Het was zo, dankzij SCORE is het nu zo. Na een aantal uren begrijpelijk kijken en enthousiast ons speciale klapje doen (heel fijn zo'n plek op de eerste rij), zat het erop.

Na de ceremony kwam Bob naar mij toe. Bob heeft grootse plannen met mij. Kort gezegd: Aan de andere kant van Nansana heeft KIFAD een stuk land waar nu zes lokalen op staan. Lokalen als in 4 muren en een dak, geen stroom etc, er is niks.Als ik wegga wil Bob dat er een health center in die lokalen zit.

Lang gezegd: Op dit moment doet KIFAD alleen HIV-testen en verwijst, indien positief bevonden, door naar een health center. Daar krijgen de mensen medicijnen en verdere behandeling. KIFAD doet wel een follow-up of de mensen werkelijk geweest zijn, of ze de medicijnen nemen etc. Het probleem is alleen dat deze health centers verspreid over Kampala liggen. En hoewel een retourtje maar ongeveer één euro kost, is dit voor veel mensen (te) veel geld (gemiddeld verdienen Oegandezen zo'n veertig euro per maand), waardoor ze niet behandeld worden. Nu heeft KIFAD het plan om de mensen van de verschillende health centers één dag in de week of maand in het KIFAD gebouw te laten werken. Elke dag van de week kunnen patiënten dan terecht voor een ander specialisme, hetzij medicijnen, hetzij behandeling van co-morbidities als tuberculose. Na de behandeling kunnen ze weer naar huis, ze kunnen er geen nacht blijven. Best een goed plan, maar regel het maar eens.

Sowieso ga ik leren hoe ik HIV testen moet afnemen (eindelijk weer plastic handschoentjes aan!), zodat ik de mensen die langskomen op kantoor kan testen en op georganiseerde testmomenten kan helpen. Echte counselingsgesprekken voeren gaat het helaas niet worden, in verband met de taalbarrière. Bij het afnemen van de testen zit in ieder geval een preventiepraatje (hoe loop je risico, gebruik condooms etc), dus wanneer de persoon Engels spreekt (wat ze tot nu toe allemaal wel doen, maar verdommen als het niet perse hoeft) kan ik dat wel gewoon doen. De uitslag wordt altijd door de counselor gegeven. Ik weet eerlijk gezegd ook niet of ik zo'n goede slecht nieuws-gever zou zijn.

Eerst dit weekend maar een plan van aanpak bedenken en uitzoeken welke health facilities in ons health center zouden moeten komen. Met Bob mag ik in ieder geval mee naar een bepaald ziekenhuis in Kampala, waarvan de directrice al erg enthousiast was volgens Bob.

Er is trouwens iets waar ik behoorlijk van baal. De, zo aardige, immigrationofficer heeft mij op het vliegveld een stempel gegeven voor een verblijf van 30 dagen. Ik moet dus terug naar Kampala om dit te verlengen, en aangezien de 30 dagen eindigen in de kerstvakantie, moet ik over ongeveer twee weken dit al rond hebben. Ik dacht alles mooi te kunnen omzeilen door mijn visum voor mijn vertrek in Brussel te regelen, maar helaas. Mijn mooie stempel uit Brussel garandeerd mij alleen dat ik de komende zes maanden het land binnen mag. Best wel shit, vooral omdat het rond de kerstperiode in Kampala nóg drukker schijnt te zijn.

Aaaaah, na het schrijven van de laatste alinea stond ik op en lag een cadeautje voor m'n kamerdeur. "Happy St. Nicolaus, Tessa", met een reep chocola. Betere timing had niet gekund. Met de meiden kan ik heel goed overweg en de meiden, volgens mij, ook met mij. Ze vergeten regelmatig dat ik hier pas een week ben. "Didn't you eat/do this?!", dergelijke vragen heb ik al van meerdere meiden gehoord, altijd gevolgd door: "I always forget you just arrived". Het is fijn om allemaal in dezelfde positie te zitten en hoe snel ik in de groep ben opgenomen.